Suy giảm TES gây nhiều bệnh lý
Testosterone là một nội tiết tố nam quan trọng nhất, được tiết ra chủ yếu ở tinh hoàn. Nồng độ TES trong máu thay đổi trong ngày, cao nhất vào buổi sáng, thấp nhất vào buổi đêm. Ở người trưởng thành chỉ số này dao động từ 10 - 35nmol/l, trung bình là 28nmol/l. Lượng TES đạt đỉnh cao trong giai đoạn dậy thì, từ sau 30 tuổi, nồng độ TES trong máu giảm dần, đặc biệt là từ 40 tuổi trở đi, làm cho cơ thể có nhiều biến đổi sâu sắc.
Testosterone có ba chức năng chính: Chức năng nam hóa, chịu trách nhiệm cho sự sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ quan sinh dục nam; Chức năng chuyển hóa, với đặc tính đồng hóa cao làm tăng tổng hợp protein, thúc đẩy quá trình phát triển của cơ bắp, kích thích tạo hồng cầu, làm tăng tốc độ phân bào và phục hồi sau chấn thương hay mệt mỏi; Và Điều chỉnh số lượng TES sinh ra trong tổ chức tinh hoàn thông qua việc tác động vào trục nội tiết “Dưới đồi - Tuyến yên - Tinh hoàn”.
Suy giảm TES sẽ gây nên hội chứng mãn dục nam. Tình trạng này thường xuất hiện ở nam giới sau 30 tuổi, tác động rõ rệt nhất đến cơ thể sau độ tuổi 40 với hàng loạt các dấu hiệu như: toàn thân mệt mỏi, khó ngủ, ăn không ngon miệng, đau nhức xương khớp, tóc rụng và bạc nhiều, bụng to ra, cơ nhẽo đi, nóng bừng từng cơn, dễ vã mồ hôi, tim hay hồi hộp, hay quên, khó tập trung chú ý, lo sợ vô cớ, dễ cáu giận, mất hứng thú với những gì vốn ưa thích trước đó, giảm hoặc mất ham muốn tình dục, sinh hoạt tình dục thường gặp sự cố, giảm độ cương cứng khi giao hợp thậm chí có thể liệt dương, dễ mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường...
Điều chỉnh đồng bộ tránh tai biến
Vì vậy, nguyên tắc chung là phải thực hành đồng bộ tất cả các biện pháp từ ăn uống, sinh hoạt, tập luyện, dùng thuốc...theo phương châm tùy người mà dùng, tùy lúc mà dùng và tùy nơi mà dùng, trong đó các liệu pháp trực tiếp hay gián tiếp bổ sung và phục hồi lượng TES cho cơ thể có vai trò hết sức quan trọng.
Liệu pháp thay thế hormon: Đây là biện pháp mà y học hiện đại thường sử dụng để trị liệu hội chứng mãn dục nam bằng cách đưa một lượng TES hợp lý vào cơ thể bằng nhiều con đường với các thể thức qua đường tiêu hóa (uống), qua mạch máu (dạng tiêm). Tuy nhiên, liệu pháp này cần hết sức thận trọng có nhiều nguy cơ tiềm ẩn. Bổ sung TES tổng hợp là liệu pháp tức thời trong điều trị yếu sinh lý do giảm tiết TES máu.
Liệu pháp này không thể sử dụng lâu dài vì có thể gây ra chứng vú to ở nam giới, vữa xơ động mạch, làm tăng nguy cơ phì đại hay ung thư tiền liệt tuyến ở người có tuổi. Hơn nữa, TES tổng hợp có thể gây ức chế sự tiết TES tự nhiên của cơ thể do đó làm giảm mạnh nồng độ TES tự nhiên sau khi ngừng sử dụng. TES tổng hợp còn ức chế sự hình thành và phát triển tinh trùng, do đó làm giảm chất lượng và số lượng tinh trùng.
Liệu pháp thiên nhiên tăng cường sinh lực: Đây là liệu pháp sử dụng các loại thực phẩm và sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên từ động vật, thực vật và khoáng vật có tác dụng kích thích cơ thể tự tổng hợp TES một cách tự nhiên làm phục hồi nồng độ TES trong máu, đồng thời còn có công năng bồi bổ và nâng cao sức đề kháng, làm chậm quá trình mãn dục, chống lão hóa... Nhiều nghiên cứu đã chứng minh, đây là liệu pháp có tính ưu việt, đảm bảo không gây ra các tác dụng không mong muốn như liệu pháp hormon thay thế.
Ở nước ta, nền y học và dinh dưỡng học cổ truyền đã tích lũy rất nhiều kinh nghiệm trong việc sử dụng các loại thực phẩm, các vị thuốc và bài thuốc có tác dụng bồi bổ nguyên khí, tăng cường sinh lực, kích thích cơ thể sản sinh TES một cách tự nhiên. Về thực phẩm, ví như thịt chó, thịt dê, thịt hươu, tinh hoàn động vật, thịt chim sẻ, trứng chim cút, tắc kè, cá ngựa, tôm, cá hồi, trạch, lươn, trai, sò, hàu, hải sâm, hải long, con bổ củi, sữa ong chúa, ngài tằm, rau hẹ, hành củ, hạt dẻ, quả óc chó...
Về dược phẩm, ví như các vị thuốc nhân sâm, đông trùng hạ thảo, dâm dương hoắc, tiên mao, nhục dung, tỏa dương, bạch tật lê, đỗ trọng, ba kích, tục đoạn, dương khởi thạch, kỷ tử, hoàng kỳ, cây bách bệnh, tầm gửi cây nghiến... Các thực dược phẩm này thường được sử dụng dưới dạng chế biến thành các món ăn, món ăn - bài thuốc (dược thiện), dạng thuốc sắc thông thường hoặc cao, đơn, hoàn, tán...
ThS.BS Hoàng Khánh Toàn (nguyên Chủ nhiệm Khoa Đông y, Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)