Dữ liệu y khoa

Phòng ngừa và điều trị thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ em

  • Tác giả : ThS. BS Lê Thị Hải
(khoahocdoisong.vn) - Thiếu máu dinh dưỡng là hiện tượng thiếu máu do thiếu một hay nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu. Các chất dinh dưỡng tham gia vào tạo máu là chất đạm, sắt, axit folic, vitamin B12, B6, vitamin C, trong đó thiếu sắt là phổ biến. Muốn biết trẻ có bị thiếu máu hay không cần phải làm xét nghiệm máu.

Các nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt

Chế độ ăn cung cấp thiếu: Thiếu sữa mẹ, ăn sam không đủ thành phần,  ăn bổ sung quá muộn.

Do cơ địa trẻ: Đẻ non, suy dinh dưỡng bào thai, sinh đôi.

Do hấp thu sắt kém: Tiêu chảy kéo dài, nhiễm kí sinh trùng đường ruột (nhiễm giun đũa, giun móc).

Do nhu cầu sắt tăng: Mắc các bệnh nhiễm trùng, trong giai đoạn trẻ phát triển nhanh, trẻ dưới 2 tuổi, tuổi dậy thì

Những dấu hiệu thể hiện thiếu máu, thiếu sắt:

Da xanh niêm mạc nhợt nhạt từ từ.

Trẻ mệt mỏi, ít hoạt động, ăn kém, lên cân chậm.

Xét nghiệm: Huyết sắc tố giảm, thiếu máu nhược sắc, hồng cầu nhỏ, sắt huyết thanh giảm.

Hậu quả của thiếu máu dinh dưỡng

-Trẻ biếng ăn, chậm lớn.

- Hệ miễn dịch suy yếu.

- Ảnh hưởng đến chỉ số thông minh (IQ), kết quả học tập kém.

Khi trẻ bị thiếu máu dinh dưỡng, các bà mẹ cần:

Cho trẻ ăn các loại thực phẩm có chứa nhiều sắt như: Gan, tim, bầu dục, trứng, thịt, cá, tôm, cua, đậu, đỗ, lạc vừng, rau xanh và quả chín.

Cho trẻ ăn bổ sung đúng tuổi, đủ thành phần các chất dinh dưỡng Trong thực đơn hàng ngày tăng cường các loại thực phẩm giầu sắt.

Tăng cường các loại rau quả có chứa nhiều vitamin C như cam, quýt, chuối, đu đủ, rau ngót, rau muống, để hỗ trợ hấp thu sắt.

Khi  trẻ đã bị thiếu máu chế độ ăn chỉ có tính chất hỗ trợ bên cạnh chế độ ăn phải cho trẻ uống các chế phẩm có chứa sắt theo chỉ định của bác sĩ.

Dưới đây là một số thực đơn có thể áp dụng cho trẻ bị thiếu máu dinh dưỡng, hoặc phòng ngừa thiếu máu dinh dưỡng

Chế độ ăn cho trẻ 6 - 9 tháng tuổi bị thiếu máu dinh dưỡng

Giờ

Thứ 2, 4

Thứ 3, 5

Thứ 6, CN

Thứ 7

6h

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

8h

Bột trứng

Bột bầu dục

Bột gan

Bột thịt bò

10h

Chuối tiêu 1/3 quả - ½ quả

Đu đủ: 100g

Hồng xiêm: 1 quả

Xoài: 100g

11h

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

14h

Bột tim

Bột thịt bò

Bột cá quả

Bột tôm

16h

Nước cam

Chuối tiêu

Đu đủ

Nước cam

17h đến sáng hôm sau

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

Thực đơn cho trẻ từ 10 -12 tháng tuổi bị thiếu máu dinh dưỡng.

Giờ

Thứ 2, 4

Thứ 3, 5

Thứ 6, CN

Thứ 7

6h

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

8h

Bột bầu dục 

Bột thịt gà  

Bột thịt bò  

Bột trứng  

10h

Chuối tiêu 1/2 quả - 1 quả

Đu đủ: 200g

Hồng xiêm: 1 quả

Xoài: 200g

11h

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

14h

Bột trứng

Bột cua  

Bột tôm

Bột gan  

16h

Nước cam

Nước cam

Nước cam

Nước cam

 18h

Bột cá

Bột tim (gà, lợn)

Bột bầu dục

Bột thịt nạc

19h đến sáng hôm sau

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

Thực đơn cho trẻ từ 1 – 2 tuổi bị thiếu máu dinh dưỡng.

Thay các bữa bột bằng các bữa cháo nấu với các loại thực phẩm giàu sắt.

Đối với trẻ lớn: Cho ăn cơm với các loại thức ăn chứa nhiều chất sắt. Cho trẻ ăn thêm sữa chua 1– 2 cốc/ngày, ăn các loại quả chín theo nhu cầu của trẻ.

Giờ

Thứ 2, 4

Thứ 3, 5

Thứ 6, CN

Thứ 7

6h

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

8h

Cháo bầu dục

Cháo thịt gà

Cháo thịt bò

Cháo trứng

10h

Sữa chua: 200ml

Đu đủ: 200g

Sữa chua: 200ml

Xoài: 200g

11h

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

12h

Súp thịt bò khoai tây

Súp đậu xanh bí đỏ

Cháo tim (lợn, gà)

Cháo cá

14h

Nước cam

Sữa chua: 200ml

Nước cam

Sữa chua: 200ml

16h

Cháo cá

Cháo lươn

Cháo gan (gà, lợn)

Cháo gà

20h

Cháo trứng

Cháo tôm

Cháo bầu dục

Cháo thịt bò

21h đến sáng hôm sau

Bú mẹ

Bú mẹ

Bú mẹ

Muốn phòng thiếu máu dinh dưỡng, các bà mẹ cần phải ăn uống tốt, đầy đủ khi có thai và cho con bú.

Uống viên sắt khi biết mình có thai cho đến 1 tháng sau đẻ.

Thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ, cho ăn bổ sung theo đúng tháng tuổi, chọn các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng (cũng là những thực phẩm giàu sắt).

Vệ sinh ăn uống để tránh các bệnh giun sán và tiêu chảy

Cho trẻ tẩy giun theo định kì 6 tháng/lần khi trẻ được 2 tuổi trở lên theo chỉ định của bác sĩ.

ThS.BS Lê Thị Hải

(nguyên trưởng phòng Khám tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng QG)

ThS. BS Lê Thị Hải