Dữ liệu y khoa

Lưu ý khi điều trị Iot 131

  • Tác giả : ThS.BS Mai Văn Sâm
(khoahocdoisong.vn) - Uống Iot 131 (Radioiodine) là một hình thức xạ trị đã được sử dụng trong nhiều năm để điều trị các bệnh về tuyến giáp như basedow, ung thư tuyến giáp thể nhú và nang. Nó an toàn và hiệu quả nhưng đòi hỏi người bệnh phải tuân thủ một số biện pháp phòng ngừa nhất định để giảm lượng phóng xạ nhỏ có thể ảnh hưởng tới người khác.

Thông thường, thời gian uống xạ có thể khoảng 3 đến 6 tuần sau mổ cắt toàn bộ tuyến giáp, tuy nhiên còn tùy thuộc người bệnh mổ có bị tai biến không, có bình phục cả về thể trạng lẫn tinh thần không, cơ sở uống xạ có đáp ứng được nhu cầu và điều kiện điều trị không.

Iot xạ ở lại trong cơ thể một thời gian ngắn. Hầu hết các chất phóng xạ không đi đến mô tuyến giáp sẽ bị loại khỏi cơ thể trong vài ngày đầu sau khi điều trị. Radioiodine đào thải khỏi cơ thể chủ yếu qua nước tiểu nhưng một lượng rất nhỏ có thể được tìm thấy trong nước bọt, mồ hôi và phân. Ảnh hưởng bức xạ có thể được giảm bằng cách giữ khoảng cách hợp lý giữa người bệnh và những người xung quanh.

Trong 8 giờ đầu sau uống xạ, người bệnh nên uống 1 ly nước mỗi giờ và đi tiểu càng sớm càng tốt. Đàn ông nên ngồi khi đi tiểu để giảm văng nước tiểu. Sử dụng khăn giấy để lau nước tiểu nếu bắn trên bồn cầu và xả hai lần. Rửa tay và rửa bồn rửa tay. Nên duy trì khoảng cách ít nhất 1m với tất cả người lớn. Duy trì khoảng cách ít nhất 2m với trẻ em và phụ nữ mang thai. Nếu có thể, nên lái xe về nhà một mình. Nếu không, nên chọn chỗ ngồi giữ khoảng cách nhiều nhất có thể giữa giữa mình và các hành khách khác. Không nên sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

2 ngày đầu tiên sau khi uống xạ không dùng chung cốc, ly, đĩa hoặc dụng cụ ăn uống. Rửa đồ ngay sau khi sử dụng. Người bệnh không dùng chung khăn, nên rửa bồn cầu hai lần và rửa bồn rửa tay, bồn giặt sau khi sử dụng. Ngoài ra, nên giặt khăn, khăn trải giường, đồ lót và bất kỳ quần áo nào dính nước tiểu hoặc mồ hôi. Tuần đầu tiên nên ở cách xa trẻ em. Nên ngủ một mình trong 7 ngày, trừ khi có chỉ định của bác sĩ. Nên tránh các hoạt động mà có thể gần gũi với người khác trong hơn 5 phút, ví dụ như đến rạp chiếu phim, dự sự kiện thể thao và giao thông công cộng.

Đối với phụ nữ đang cho con bú nếu uống xạ phải ngừng cho con bú ngay và nếu có thể, nên ngừng cho con bú trong 6 tuần trước khi điều trị để tránh tổn thương tuyến giáp vĩnh viễn cho trẻ nhỏ. Điều trị bằng iot xạ không được áp dụng trong thai kỳ, vì vậy nếu đang mang thai hoặc có thể mang thai, nên đợi ít nhất 6 - 12 tháng sau khi điều trị xạ để đảm bảo mức độ hormon tuyến giáp là bình thường.

Trong tuần đầu tiên sau khi điều trị, một lượng nhỏ phóng xạ từ cơ thể người bệnh có thể kích hoạt máy theo dõi bức xạ tại sân bay, cửa khẩu, bệnh viện và khu xử lý chất thải, vì vậy, tốt nhất nên cách ly một thời gian sau khi uống xạ.

Sau khi uống xạ, người bệnh có thể sử dụng điện thoại, xem tivi bình thường. Uống xạ không gây rụng tóc mà rụng tóc thường do cường giáp hoặc suy giáp. Sau khi uống iot xạ 2 ngày, người bệnh không cần thực hiện chế độ ăn kiêng nữa, tránh quan hệ tình dục trong 3 - 4 ngày sau khi điều trị. Không ngủ chung giường đến một tuần sau khi điều trị. Người bệnh nên vệ sinh răng miệng trước khi uống xạ, khi nhận thấy bất kỳ thay đổi về hương vị hoặc nước bọt, hãy ngừng sử dụng kem đánh răng và nước súc miệng. Có thể sử dụng baking soda làm chất tẩy rửa. Trộn một muỗng nhỏ baking soda với 300ml nước để súc miệng, sau mỗi bữa ăn nên dùng chỉ nha khoa làm sạch kẽ răng.

Tác dụng phụ sớm sau khi uống xạ, chẳng hạn như buồn nôn và mệt mỏi, thường không kéo dài. Nó có thể bắt đầu trong hoặc ngay sau khi điều trị và kéo dài trong vài tuần sau khi kết thúc, nhưng sau đó sẽ khá hơn.

ThS.BS Mai Văn Sâm (Bệnh viện Đại học Y Hà Nội)

ThS.BS Mai Văn Sâm