Do vậy, nếu người dân không biết đến các triệu chứng sớm của đột quỵ não thì sẽ bỏ qua mất thời gian 4.5 giờ vàng này.
Cần cảnh giác với các dấu hiệu của đột quỵ để có thể cấp cứu sớm trong giờ vàng
GS.TS Nguyễn Văn Thông, Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam là Chuyên gia Cao cấp đưa ra các phác đồ điều trị trực tiếp cho bệnh nhân đột quỵ tại Trung tâm Đột quỵ - Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ cho biết, bệnh đột quỵ não là nguyên nhân tử vong đứng thứ ba trên thế giới nhưng là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế, giảm chất lượng cuộc sống.
Theo GS. Stephen Davis, Chủ tịch Tổ chức Đột quỵ Thế giới, mỗi năm toàn cầu có 16 triệu ca đột quỵ và khoảng 6 triệu ca tử vong.
Tại Việt Nam, hàng năm có khoảng 200.000 ca bệnh đột quỵ, và giống như các bệnh mạn tính khác, con số này vẫn đang có chiều hướng gia tăng. Hơn 2 thập kỷ qua, gánh nặng của đột quỵ đã tăng 26%. Trên 80% trường hợp xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình – nơi đột quỵ được coi là một đại dịch.
Mặc dù, ngày nay, với sự tiến bộ của y học, tỷ lệ tử vong do đột quỵ đã giảm, nhưng số người bị tàn tật do đột quỵ lại có xu hướng tăng. Mức độ di chứng phụ thuộc rất nhiều vào thời điểm và cách thức bệnh nhân được phát hiện, chẩn đoán và điều trị. Nếu bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não được chuyển đến bệnh viện trong 4.5 giờ đầu ngay sau khi bị đột quỵ, và được điều trị đặc hiệu bằng thuốc tiêu huyết khối, sự phục hồi sẽ rất khả quan
Các chuyên gia nhấn mạnh: “Đột quỵ điều trị thành công hay không phụ thuộc vào việc người bệnh đến cơ sở y tế sớm hay muộn”. Các dấu hiệu của bệnh đột quỵ gồm:
- Rối loạn ý thức;
- Méo miệng, nói khó, thậm chí không nói được,
- Đột ngột mất thị lực;
- Liệt 1 nửa cơ thể, liệt 1 tay, 1 chân, vận động khó khăn;
- Chóng mặt bất thường, đau đầu dữ dội.
Khi thấy người bệnh có các dấu hiệu trên, người nhà nên nhanh chóng sơ cứu bệnh nhân bằng cách cho bệnh nhân nằm nghiêng, gối cao đầu và tạo thông thoáng đường thở.
Tiếp đó cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất có trung tâm hoặc đơn vị đột quỵ để được xử trí kịp thời. Tuyệt đối không cố gắng cho bệnh nhân ăn hoặc uống bất kỳ loại thuốc gì vì rất dễ gây sặc và nghẹt đường thở cho bệnh nhân.
 |
Chăm sóc bệnh nhân đột quỵ tại bệnh viện Đa khoa Phú Thọ |
Thời gian là não, dùng phương pháp dân gian dễ tử vong
Các chuyên gia nhấn mạnh, với người bệnh đột quỵ cần ghi nhớ: Thời gian là não. Càng cấp cứu sớm, tỉ lệ sống sót càng cao.
PGS.TS Lê Văn Trường, Viện trưởng Viện Tim Mạch, Bệnh viện TƯQĐ 108 nhấn mạnh, với bệnh nhân đột quỵ, cần luôn luôn ghi nhớ: thời gian là não (các nơ-ron thần kinh trong bộ não của chúng ta quý giá như thế nào thì thời gian lúc này quý như thế). Bởi mỗi phút qua đi là hàng triệu tế bào não của bệnh nhân bị chết hoặc đe dọa sự sống do thiếu oxy.
Thời gian điều trị có hiệu quả đối với bệnh nhân đột quỵ trong 6 giờ đồng hồ đầu tiên sau đột quỵ, tuy nhiên kết quả sẽ giảm dần từ giờ thứ 1 đến giờ thứ 6.
- Trong 1 - 3 giờ đầu: bệnh nhân phục hồi trở về với cuộc sống bình thường đạt tỷ lệ cao.
- Từ 4 - 6 giờ: bệnh nhân được cứu sống nhưng để lại di chứng nặng: liệt, khó nói, khó nuốt, đau đớn, không tự vận động được….
- Còn từ 6 - 8 giờ: tỷ lệ rất nhỏ có cơ hội sống.
Trên thực tế, nhiều người vẫn lầm tưởng đột quỵ não là trúng gió bôi dầu gió hoặc thực hiện không di chuyển bệnh nhân mà thực hiện một số biện pháp người ta cho là hữu hiệu chữa đột quỵ như cung ngưu hoàng, nặng đầu ngón tay lấy máu hoặc lấy máu ở dái tai...
Đây là biện pháp điều trị hoàn toàn không có tính khoa học và gây tăng nguy hiểm cho bệnh nhân. Bởi một số bệnh nhân bị đột quỵ, chức năng nuốt bị ảnh hưởng và nếu như chúng ta cố tình cho bệnh nhân uống các loại thuốc ví dụ như cung ngưu hoàng hoặc những loại thuốc nào khác không rõ nguồn gốc vô tình chúng ta có thể làm tăng nguy cơ viêm phổi do hít sặc, do thức ăn, do thuốc rơi vào phổi.
Còn những biện pháp đâm kim đầu ngón tay, dái tai đó là biện pháp hoàn toàn phản khoa học, vô tình làm trì hoãn việc đưa bệnh nhân đến bệnh viện và mất đi thời gian vàng của bệnh nhân.
Những hậu quả do đột quỵ não để lại vô cùng nặng nề. Mặc dù ở Việt Nam chưa có nghiên cứu cụ thể nào về chi phí điều trị, song cứ một bệnh nhân đột quỵ ở mức độ tàn tật trung bình nghĩa là mất đi một lao động. Nếu di chứng nặng phải phụ thuộc người khác thì gia đình sẽ phải mất thêm một người chăm sóc. Như vậy, người bệnh đột quỵ là gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Tuy nhiên, nếu biết phòng và điều trị đúng cách, hậu quả xấu có thể giảm đi nhiều. Để phòng chống, xử trí bệnh nhân đột quỵ hiệu quả, bệnh nhân phải được đưa đến bệnh viện sớm với phác đồ điều trị chuẩn. Ngoài điều trị đợt cấp, thì còn phải dự phòng biến chứng, vận động sớm và phục hồi chức năng.
Mô hình cấp cứu giúp bệnh nhân có giờ vàng trong điều trị
Theo chuyên gia, để giúp bệnh nhân được xử trí sớm bệnh trong “giờ vàng” (4.5 giờ đầu), về phía bệnh nhân, cần nâng cao kiến thức hiểu biết các dấu hiệu sớm của đột quỵ để khi điều đó xảy ra, bệnh nhân phải được đưa đi cấp cứu, vận chuyển an toàn đến các cơ sở có khả năng điều trị đột quỵ càng sớm càng tốt, không được tự ý dùng thuốc tại nhà.
Để cấp cứu người đột quỵ nhanh chóng, hiện tại nhiều bệnh viện lớn và các trung tâm đột quỵ đã phối hợp chặt chẽ với các khoa liên quan như khoa: Ngoại thần kinh, Chẩn đoán hình ảnh – Điện quang can thiệp,….đã triển khai hệ thống chẩn đoán và điều trị sớm đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp đảm bảo khi bệnh nhân đặt chân đến phòng cấp cứu của bệnh viện thì tất cả các khoa, phòng liên quan đã sẵn sàng thăm khám, hội chẩn đưa ra quyết định nhanh chóng xử trí cho bệnh nhân rút ngắn tối đa thời gian từ khi bị bệnh đến khi được điều trị đặc hiệu…
Nhờ vậy, so với trước đây, tỷ lệ các bệnh nhân được xử trí cấp cứu trong giờ vàng của đột quỵ não tăng lên nhiều lần, mang lại nhiều cơ hội sống cho bệnh nhân .